Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanların cidden nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene bırakmak, sosyal dirimın gerçekleşmesini kurmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin önsına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyetle dürüst kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanların gidişat ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hengâm mümkündür. “İşte hukuk, âdemoğlu davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yol, bir bütündür.” İnsan-âdemoğlu, âdemoğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani düşünüm ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini kurmak için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların bütünüdür. Elan yaygın bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal evetşyalnız düzenidir. Ahbaplık Kelime Medlulı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğru” kelimesinin çoğheybetli “ah’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na nazaran hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mazmunında da kullanılır. Teknik Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği ciğerin hala doyurucu bir teşhism kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi ortamında zemin olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri mevzu düz kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun mebdelıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdemoğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun ölçü hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla menent nitelikteki yekpare durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı yalnızçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve para cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kısım metres; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları kabil bambaşka hukuk dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya siyasal reyleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan hukuk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir evetşyalnız düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal dirimı düzenleyip insanların barış ve asayiş ortamında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun teamül amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında canlı insanların, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun kuruluşsından meydana gelen gereksinimlerinı önlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni dirimın zemin gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun katıksız kuruluşsına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine şayan çıkmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de kapalıdır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir organizasyon altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak çın kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik teşhismıyla hak, “bir muadele düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mazmunında kişisel bir özelliği deyimler. şahıs her hengâm haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni çevirmek yolunda daimî ve değsorunmez bir çaba gösterir. İşte bu gidişat ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak kavramı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk düzında hukuki ölçü olarak lafız konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum ciğerindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini ciğeraziz kurallar yekpareü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak yerinde bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir ölçü niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini ciğererir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzum bulunan düzeni gözetmek, gerekse onu değsoruntirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her hengâm adalete mebdevurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta önmıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk mazmunında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine şayan olup olmadığı açısından bir ölçü ve değerlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz önlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar ortamında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Uygun olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşyalnız uyacak, hem de bu sosyal dirimın barış ortamında sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çhileışacaktır.